Τι είναι η Νοερή Εξάσκηση (ΝΕ);

Η Νοερή Εξάσκηση (ΝΕ) είναι η φανταστική εκτέλεση μιας κινητικής δεξιότητας χωρίς την παρουσία εμφανής μυϊκής δραστηριότητας. Στην πραγματικότητα, δημιουργούνται μικροτάσεις από το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (ΚΝΣ) προς τους μύες, οι οποίες δεν είναι αντιληπτές από έναν εξωτερικό παρατηρητή. Αυτές οι μικροτάσεις, ωστόσο, παίζουν σημαντικό ρόλο στην κινητική μάθηση.

Σκοπός

Ο σκοπός της ΝΕ είναι η κινητική μάθηση. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της μνημονικής ανάκλησης πληροφοριών, με ενεργή συμμετοχή της φαντασίας και του λόγου, επιτρέποντας την ανασύνθεση των αισθητηριακών αναπαραστάσεων που έχουν αποθηκευτεί στον εγκέφαλο.

Συνώνυμα

Η Νοερή Εξάσκηση περιγράφεται και με άλλους όρους, όπως:

• Νοερή προπόνηση
• Συγκεκαλυμμένη εξάσκηση
• Ιδεοκινητική μάθηση
• Συμβολική εκτέλεση
• Προπόνηση νοερής απεικόνισης

Όλοι αυτοί οι όροι αναφέρονται στην ίδια έννοια.

Πότε εφαρμόζεται;

Η ΝΕ μπορεί να εφαρμοστεί σε τρεις διαφορετικές χρονικές φάσεις:

1. Πριν από την φυσική εκτέλεση
2. Μετά την φυσική εκτέλεση
3. Πριν και μετά την φυσική εκτέλεση

Γιατί εφαρμόζεται;

Ο ασκούμενος εκτελεί μια νοητική ανασκόπηση της συγκεκριμένης δεξιότητας, δίνοντας έμφαση στα διακριτά της χαρακτηριστικά, με στόχο τη βελτίωση της απόδοσης.

Πώς εφαρμόζεται;

Η ΝΕ εφαρμόζεται μέσω της παροχής οδηγιών, που μπορεί να είναι:

• Γραπτές οδηγίες
• Ακουστικές οδηγίες
• Λεκτικές αναφορές
• Οπτικοακουστική καθοδήγηση

Το κλειδί της επιτυχίας

Το κλειδί για την επιτυχημένη εφαρμογή της ΝΕ είναι η συνύπαρξη τριών βασικών στοιχείων:

1. Ζωηρή φαντασία ή καθαρή νοερή εικόνα
2. Έλεγχος της κίνησης για τη σωστή διαχείριση της νοερής εικόνας
3. Ακρίβεια, δηλαδή η νοερή εικόνα πρέπει να είναι πιστή αναπαράσταση της πραγματικότητας.

Αποτελεσματικότητα

Η αποτελεσματικότητα της ΝΕ στην κινητική μάθηση εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως:

• Ο βαθμός καθαρότητας των νοερών εικόνων
• Ο έλεγχος που ασκεί το άτομο στις νοερές εικόνες που παράγει
• Η αισθητηριακή αντίληψη κατά τη διάρκεια της ΝΕ
• Η προηγούμενη εμπειρία του ατόμου με την ΝΕ
• Το επίπεδο κινητικής δεξιότητας και εμπειρίας
• Η φύση της δεξιότητας
• Η νοημοσύνη, η ηλικία και το φύλο του ασκούμενου

Τεχνικές Νοερής Εξάσκησης

Η ΝΕ μπορεί να ταξινομηθεί σε διάφορες κατηγορίες:

Ως προς το είδος των αισθήσεων:

• Οπτική: Ο ασκούμενος φαντάζεται τον εαυτό του να εκτελεί μια δεξιότητα.
• Κιναισθητική: Ο ασκούμενος βιώνει την εκτέλεση της δεξιότητας μέσω της φαντασίας, «αισθανόμενος» την κίνηση του σώματος.

Ως προς την απόσταση από την εκτέλεση:

• Εξωτερική: Ο ασκούμενος βλέπει νοερά τον εαυτό του σαν εξωτερικός παρατηρητής.
• Εσωτερική: Ο ασκούμενος βλέπει την εκτέλεση της δεξιότητας όπως ακριβώς θα την εκτελούσε ο ίδιος.

Ως προς την έκβαση της εκτέλεσης:

• Θετική ΝΕ: Η φανταστική εκτέλεση της δεξιότητας με επιτυχία.
• Αρνητική ΝΕ: Η φανταστική εκτέλεση της δεξιότητας χωρίς επιτυχία.

Θεωρίες

Υπάρχουν πολλές θεωρίες που εξηγούν την επίδραση της ΝΕ στην εκτέλεση και τη μάθηση κινητικών δεξιοτήτων. Οι πιο σημαντικές είναι:

• Η θεωρία της συμβολικής μάθησης
• Η ψυχονευρομυϊκή θεωρία
• Η θεωρία των νοητικών και μυϊκών κόμβων
• Η θεωρία της μνημονικής οργάνωσης

Η ψυχονευρομυϊκή θεωρία βασίζεται στην ιδεοκινητική αρχή, η οποία υποστηρίζει ότι η ίδια νευρομυϊκή δραστηριότητα λαμβάνει χώρα κατά τη ΝΕ, όπως και στην πραγματική εκτέλεση. Ηλεκτρομυογραφικά δεδομένα δείχνουν ότι κατά τη διάρκεια της ΝΕ υπάρχει μικρή αλλά αρκετή νευρομυϊκή δραστηριότητα για να δημιουργήσει ανατροφοδότηση στον κινητικό φλοιό.

Συμπεράσματα

Η Νοερή Εξάσκηση είναι ένα πολύτιμο εργαλείο για την εκμάθηση και βελτίωση μιας δεξιότητας. Βοηθά στη δόμηση και κατανόηση της κίνησης, εστιάζοντας στα βασικά σημεία με τη βοήθεια της σκέψης. Η σωστή εφαρμογή της εξαρτάται από τη διαύγεια και ακρίβεια της νοερής εικόνας που δημιουργείται πριν από κάθε φυσική εκτέλεση.

Βιβλιογραφία:

1. Feltz, D. L., & Landers, D. M. (1983). The effects of mental practice on motor skill learning and performance: A meta-analysis. Journal of Sport Psychology, 5(1), 25-57.
2. Weinberg, R. S. (2008). Mental imagery in sport and exercise. In T. Horn (Ed.), Advances in Sport Psychology (pp. 299-324). Human Kinetics.
3. Holmes, P. S., & Calmels, C. (2008). A neuroscientific review of imagery and observation use in sport. Journal of Motor Behavior, 40(5), 433-445.
4. Guillot, A., & Collet, C. (Eds.). (2010). The neurophysiological foundations of mental and motor imagery. Oxford University Press.
5. Driskell, J. E., Copper, C., & Moran, A. (1994). Does mental practice enhance performance?. Journal of Applied Psychology, 79(4), 481-492.